Fish collagen (Collagen cá): Định nghĩa, tác dụng, ưu nhược điểm

Collagen cá là một loại protein có nguồn gốc từ da, vảy và xương cá, chứa các axit amin như glycine, proline và hydroxyproline, rất cần thiết cho quá trình tổng hợp collagen trong cơ thể.

Collagen cá mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, bao gồm làm đẹp da, tóc, móng, cải thiện sức khỏe xương khớp và hỗ trợ phục hồi sau tập luyện.

Collagen cá thuỷ phân có tính khả dụng sinh học cao hơn, dễ hấp thụ, giàu collagen loại I nên tốt cho da, nhưng giá thành cao và không phù hợp với người dị ứng hải sản. Trong khi đó, collagen động vật (bò, lợn, gà) cung cấp cả 3 tuýp collagen I, II, III, hỗ trợ cả da và khớp, giá rẻ hơn nhưng hấp thụ chậm hơn và có thể chứa dư lượng hormone.

Hiện nay tại Việt Nam, collagen cá thường có trong các dòng collagen Nhật Bản dạng nước, nổi bật là Collagen DHC và Shiseido.

Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn mọi thông tin cần biết về marine collagen, bao gồm định nghĩa, tác dụng của collagen chiết xuất từ cá với cơ thể người và ưu nhược điểm của collagen cá.

Fish collagen (collagen cá) là gì?

Collagen cá (hay còn gọi là fish collagen, marine collagen) là loại protein được chiết xuất từ da, xương và vảy của cá, đặc biệt là các loài cá biển sâu như cá ngừ, cá hồi, cá mập và cá tuyết. Collagen cá chứa các axit amin thiết yếu như glycine, proline và hydroxyproline, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì độ đàn hồi và cấu trúc của da, xương, gân và dây chằng. Collagen cá rất phổ biến trong ngành chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp do khả năng hỗ trợ tái tạo da và xương.

Collagen cá được sản xuất qua quy trình 4 bước: thu thập nguyên liệu, làm sạch, thuỷ phân, tinh chế và sấy khô.

1. Bước 1 – Thu thập nguyên liệu: Các nguyên liệu gồm da, xương và vảy cá từ các loài cá phù hợp được thu thập.
2. Bước 2 – Làm sạch: Nguyên liệu được làm sạch để loại bỏ tạp chất và mùi tanh.
3. Bước 3 – Thủy phân: Enzyme đặc hiệu được sử dụng để thủy phân collagen thành các peptide có kích thước phân tử nhỏ hơn.
4. Bước 4 – Tinh chế và sấy khô: Các tạp chất còn lại được loại bỏ. Hỗn hợp collagen thu được được sấy khô hoàn toàn tạo thành fish collagen peptides dạng bột.

Các nguồn cá tốt nhất để sản xuất collagen là cá tuyết, cá hồi và sụn vi cá mập.

• Cá tuyết: Cá tuyết là loài cá sống ở vùng biển sâu. Da cá tuyết chứa hàm lượng collagen cao, đặc biệt là collagen type I – tuýp collagen giúp cải thiện độ đàn hồi và săn chắc của da.
• Cá hồi: Cá hồi là loại cá giàu omega-3 và các axit amin thiết yếu. Da cá hồi được sử dụng để sản xuất collagen nhằm hỗ trợ sức khỏe da và tóc.
• Sụn vi cá mập: Sụn vi cá mập chứa nhiều collagen và chondroitin sulfate, có lợi cho sức khỏe xương và khớp.

Trong số các nguồn trên, collagen từ cá tuyết được coi là tốt nhất và phổ biến nhất do hàm lượng collagen tuýp I cao và khả năng hấp thụ tốt.

Hàm lượng calo trong fish collagen thấp. Theo MyNetDiary, 100 gram collagen cá chứa 369 kcal, nghĩa là 1 khẩu phần 12 gram (trung bình) cung cấp 44 kcal. Collagen cá thuỷ phân chứa 100% protein (không chứa chất bột đường và chất béo), trong đó 73,4% là do sáu loại axit amin glycine, alanine, proline, glutamine, hydroxyproline và arginine cấu thành (Theo nghiên cứu đăng trên Journal of Applied Biological Chemistry năm 2019 của các nhà khoa học Hàn Quốc). Sáu axit amin kể trên có vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp collagen, bảo vệ và ngăn ngừa lão hoá da.

Fish collagen chứa tuýp collagen nào?

Fish collagen chủ yếu chứa collagen tuýp I – loại collagen quan trọng nhất trong cơ thể, giúp duy trì độ đàn hồi của da, sự chắc khỏe của xương, gân và dây chằng. Ngoài ra, fish collagen cũng chứa một lượng nhỏ collagen tuýp III, thường được tìm thấy trong sụn và các mô liên kết đàn hồi.

Collagen cá có tác dụng gì?

Các tác dụng của collagen cá được liệt kê dưới đây:

• Cải thiện độ ẩm, tăng độ đàn hồi da và giảm nếp nhăn: Việc bổ sung collagen cá qua đường uống có tác dụng tăng cường độ ẩm và độ đàn hồi của da, đồng thời giảm nếp nhăn so với nhóm sử dụng giả dược (là phương pháp được dùng trong nghiên cứu để so sánh hiệu quả với thuốc thật), theo nghiên cứu “The Effectiveness of Oral Fish Collagen Supplementation on Skin Aging: A Systematic Review and Meta-analysis of Skin Hydration, Skin Elasticity, and Skin Wrinkles” đăng trên Tạp chí Nghiên cứu và Đánh giá Da liễu Hoa Kỳ năm 2023.
• Cải thiện sức khỏe khớp: Collagen cá hỗ trợ sức khỏe xương khớp bằng cách duy trì cấu trúc của xương, dây chằng và gân, đặc biệt hữu ích cho người viêm khớp. Nghiên cứu “Collagen biển: Một vật liệu sinh học đầy hứa hẹn cho việc chữa lành vết thương, chống lão hóa da và tái tạo xương” từ Đại học Toronto (2022) cho thấy collagen cá kích thích hình thành xương, tăng mật độ xương và hỗ trợ tế bào liên quan đến sức khỏe xương, sụn. Dù cần thêm nghiên cứu, collagen cá được xem là tiềm năng trong phòng ngừa và điều trị loãng xương, viêm xương khớp.
• Hỗ trợ phục hồi sau tập luyện: Trong quá trình tập luyện cường độ cao, các sợi cơ thường xuất hiện những tổn thương vi mô. Collagen cá biển có thành phần giàu acid amin thiết yếu như glycine và proline, hỗ trợ tái tạo mô cơ và tăng cường độ bền cho dây chằng, gân. Nhờ đó, người tập giảm được cảm giác đau nhức, rút ngắn thời gian hồi phục và duy trì được hiệu suất tập luyện ổn định.
• Cải thiện sức khoẻ tóc và móng: Nghiên cứu “Đánh giá lâm sàng toàn diện về những cải thiện thẩm mỹ trên da, tóc và móng thông qua việc sử dụng collagen biển” của các nhà khoa học Ấn Độ cho thấy collagen cá giúp tăng mật độ tóc 16,52%, độ dày tóc 25,68% và giảm rụng tóc 53,72%.

Ưu điểm của collagen cá

Các ưu điểm của collagen cá là dễ hấp thụ, nguy cơ dị ứng thấp, thân thiện với môi trường và có độ sạch cao.

• Dễ hấp thu (hấp thu nhanh): Fish collagen peptide có kích thước phân tử nhỏ hơn, giúp cơ thể hấp thu nhanh chóng và hiệu quả hơn so với collagen từ bò 1,5 lần.
• Ít nguy cơ dị ứng (an toàn): Collagen cá lành tính hơn so với collagen từ bò hoặc lợn, phù hợp cho những người có cơ địa nhạy cảm hoặc dị ứng với các nguồn collagen khác.
• Thân thiện với môi trường: Sản xuất collagen từ cá sử dụng các phần thừa của cá như da và vảy, giúp giảm lãng phí và bảo vệ môi trường
• Nguồn collagen sạch hơn: Collagen cá biển đánh bắt tự nhiên được đánh giá là dạng sạch nhất và an toàn nhất hiện nay. Động vật trên cạn có nguy cơ nhiễm bẩn do hormone và bệnh tật cao hơn nhiều so với động vật dưới biển.

Nhược điểm của collagen cá

Các nhược điểm của collagen cá là chi phí sản xuất cao, mùi tanh nhẹ và có khả năng gây dị ứng với người dị ứng thuỷ hải sản.

• Chi phí sản xuất cao: collagen cá thường có giá thành cao hơn 20% – 30% so với collagen từ bò hoặc lợn, do đặc thù nguồn nguyên liệu và quy trình chiết xuất phức tạp. Việc thu thập và bảo quản nguyên liệu từ da cá đòi hỏi kỹ thuật đặc biệt để đảm bảo chất lượng protein, cùng với công nghệ enzyme hiện đại để tách chiết collagen peptide, khiến chi phí sản xuất tăng cao.
• Đặc điểm mùi vị: Mùi tanh nhẹ là đặc trưng tự nhiên của protein từ cá, có thể gây khó chịu cho một số người dùng. Người dùng có thể chọn fish collagen dạng viên nén hoặc pha với nước hoa quả để cải thiện trải nghiệm sử dụng.
• Khả năng dị ứng: Những người có tiền sử dị ứng với cá hoặc hải sản cần đặc biệt thận trọng khi sử dụng collagen từ cá. Trong trường hợp này, collagen từ nguồn gốc thực vật có thể là lựa chọn thay thế phù hợp.

Sử dụng fish collagen như thế nào?

Collagen cá được sử dụng tuỳ thuộc vào nhu cầu bổ sung collagen của cơ thể (2.500 – 15.000 mg/ngày) và dạng đóng gói. Collagen chiết xuất từ cá có thể được tìm thấy dưới dạng bột, viên nang hoặc dạng lỏng. Trong đó, collagen cá dạng bột được ưa chuộng hơn cả vì dễ dàng pha vào nước hoặc các loại đồ uống khác, giúp hiệu quả hấp thụ tối ưu hơn.

Dưới đây là hướng dẫn sử dụng các dạng collagen cá:

• Dạng bột: Hòa tan bột collagen cá trong nước, trà, hoặc sinh tố. Uống vào buổi sáng hoặc trước khi đi ngủ.
• Dạng viên: Uống trực tiếp với nước sau bữa ăn.
• Dạng nước: Uống trực tiếp hoặc pha với nước.

Khi bổ sung collagen cá, nên bắt đầu với liều lượng thấp và tăng dần để theo dõi phản ứng của cơ thể. Luôn tuân theo hướng dẫn sử dụng trên bao bì sản phẩm.

Để đạt được hiệu quả hấp thụ tối ưu, hãy pha collagen cá vào nước ấm, sinh tố hoặc nước ép trái cây. Đặc biệt, kết hợp collagen cá với các thực phẩm giàu vitamin C như cam, chanh, hoặc dâu tây sẽ giúp tăng cường quá trình tổng hợp collagen tự nhiên của cơ thể.

Collagen cá hay collagen động vật tốt hơn?

Nhìn chung, collagen cá tốt hơn collagen động vật do khả năng hấp thụ cao và hiệu quả, nhờ vào đặc tính sinh học của collagen loại I trong cá. Nghiên cứu “Phát triển collagen cá trong tái tạo mô và cung cấp thuốc” của Trường Y khoa Đại học Giao thông Thượng Hải (2022) cho biết collagen cá có tỷ lệ hấp thụ cao hơn 1,5 lần so với collagen từ động vật.

• Collagen cá: Chủ yếu chứa collagen loại I, có cấu trúc phân tử nhỏ giúp cơ thể hấp thụ nhanh chóng và hiệu quả. Đặc tính sinh học của collagen peptides từ cá cũng cho phép nó dễ dàng thẩm thấu vào da, hỗ trợ làm giảm nếp nhăn và cải thiện độ đàn hồi của da. Ngoài ra, fish collagen ít gây dị ứng và thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, collagen cá có giá thành cao hơn collagen động vật và có vị tanh đặc trưng.
• Collagen động vật (chủ yếu là collagen bò): Collagen bò có giá thành phải chăng và dễ dàng sản xuất, nhưng hấp thụ kém hiệu quả hơn collagen cá do kích thước phân tử lớn hơn, làm giảm hiệu quả trong việc cung cấp collagen cho cơ thể. Hơn nữa, một số người có thể gặp phản ứng dị ứng hoặc không thể sử dụng collagen từ động vật.

Mặc dù collagen cá có lợi thế về khả năng hấp thụ và hiệu quả, nhưng không phải là sự lựa chọn phù hợp cho tất cả mọi người, đặc biệt là đối với những người bị dị ứng với cá hoặc có kinh tế eo hẹp.

Collagen cá loại nào tốt?

Collagen cá của các thương hiệu Vital Proteins, Shiseido và DHC được đánh giá là tốt nhất hiện nay. Trong đó, các loại collagen cá dạng nước của Nhật Bản như DHC Collagen beauty 7000Plus và The Collagen Shiseido được người dùng tại Việt Nam ưa chuộng và đánh giá cao về hiệu quả làm đẹp da.